Vraag 1: Wat is lipoedeem?
Bij lipoedeem is het vet ongelijkmatig verdeeld over het lichaam. Er ontstaat pijnlijk vet op vooral de benen en armen maar soms ook op andere plaatsen. Dat vet verdwijnt niet of nauwelijks door afvallen. Het afwijkende vet is vaak pijnlijk en er kunnen snel blauwe plekken ontstaan. Meestal ontstaan de klachten rond de puberteit maar ook op latere leeftijd kan het beginnen, bijvoorbeeld na een zwangerschap of zelfs rond de menopauze. Als men dan echter terugblikt, dan blijkt het lipoedeem vaak toch al eerder in mindere mate aanwezig te zijn geweest maar namen de klachten pas later toe, waardoor het pas op latere leeftijd herkend werd.
Vraag 2: Hoe herken ik lipoedeem?
De volgende kenmerken kunnen er op wijzen dat je lipoedeem hebt:
- Symmetrische vetophopingen (dus aan twee zijden van het lichaam)
- Nagenoeg geen verbetering bij afvallen
- Het vet zit helemaal rondom de benen of armen (wiebelbelbenen/ blubberbenen)
- Pijn en/of een zwaar gevoel in de benen
- De huid is gevoelig bij druk van buitenaf
- Het vet houdt ineens op bv bij de enkels of polsen (‘cuffsign’)
- Het vet voelt hobbelig aan
- De voeten en handen zijn slank
- Verschil van 2 of 3 kledingmaten tussen boven en onderlijf
- Soms ook last van krachtverlies in armen en/of benen
Het stellen van de diagnose is lipoedeem is ook voor dokters niet altijd gemakkelijk, omdat de klachten per patiënt verschillen. In Nederland hebben we daarom in een medische richtlijn enkele criteria vastgesteld om de diagnose lipoedeem te stellen. Het is echter vooral belangrijk om alle meespelende klachten goed te beoordelen. Bij mensen met die mij bezoeken met de vraag of ze lipoedeem hebben, spelen namelijk regelmatig meerdere andere klachten ook een rol.
Vraag 3: Ik heb ook andere klachten. Horen die ook bij lipoedeem?
Klachten die regelmatig ook optreden met lipoedeempatiënten zijn de volgende:
Oedeem door vocht:
In het vetweefsel kan ophoping van weefselvocht (lymfoedeem) ontstaan. Meestal zit in het lipoedeemweefsel maar een klein beetje lymfevocht. Als de lymfevaatjes echter niet goed aangelegd zijn, of als er extra weefselvocht wordt geproduceerd, bv door ontsteking of door te weinig bewegen, dan kan het vocht een grotere rol gaan spelen bij de klachten. Hier kijk ik dan ook altijd goed naar als ik een patiënt met lipoedeem zie.
Algemeen overgewicht:
Veel mensen met lipoedeem ontwikkelen ook toename van ‘normaal’ vet op de buik. Vaak speelt een verstoorde relatie met voeding een rol, omdat afvalpogingen in het verleden zo weinig effect hebben. Crash diëten en jojoën is zelden effectief en kan lipoedeem doen verergeren (lees hier meer over lipoedeem en voeding.
Moeite met bewegen en verlies van spierkracht:
Regelmatig hebben patiënten ook klachten tijdens het bewegen. Deze klachten beperken de dagelijkse activiteiten. Het vet kan in de weg zitten en vet rond de gewrichten kan extra pijnklachten veroorzaken, wat vaak verward wordt met bijvoorbeeld artrose. Daarnaast zien we dat hypermobiliteit vaak voorkomt bij mensen met lipoedeem. Veel patiënten beschrijven klachten van vermoeidheid, zowel van de benen als van het hele lichaam, een afnemende conditie en klachten van toenemend verlies van spierkracht van de benen.
Vraag 4: Kun je lipoedeem genezen?
Het korte antwoord op deze vraag is nee. De oorzaak van lipoedeem is nog niet helemaal duidelijk maar we weten wel dat er een genetisch aanleg bestaat voor het ontwikkelen van lipoedeem. Deze aanleg kunnen we niet wegnemen. De behandeling van lipoedeem kun je onderverdelen in 2 onderdelen:
1. De conservatieve behandeling:
Dit bestaat uit het in kaart brengen en aanpakken van bijbehorende klachten. Denk bijvoorbeeld aan behandeling van de klachten door vocht, bewegingsbeperking, verlies van spierkracht en overgewicht. In deze blog lees je meer over de conservatieve behandeling van lipoedeem.
2. Het verwijderen van het zieke vet (Pure Tumescente Liposuctie)
De overmatige vetophopingen en de pijn/vermoeidheidsklachten kunnen sterk verminderd worden door een speciale vorm van liposuctie, namelijk: tumescente liposuctie onder locale verdoving. Deze behandeling wordt door dokter Halk heel veel uitgevoerd. Het grotendeels verwijderen van het lipoedeemvet is voor bijna alle patiënten een grote opluchting. Het geeft meer bewegingsvrijheid, vermindert de pijn en maakt een einde aan het slecht passen van kleding waar de meeste patiënten al het grootste gedeelte van hun leven mee worstelen. Lees hier meer over.
Vraag 5: Wordt lipoedeem steeds erger?
Het beloop van lipoedeem is moeilijk te voorspellen. Een klassiek verhaal is dat vrouwen tijdens de puberteit al merken dat de benen geleidelijk aan steeds dikker worden, waarbij de bijbehorende klachten steeds duidelijker merkbaar worden. Lipoedeem kan echter ook heel lange tijd stabiel zijn of ineens binnen korte tijd verergeren. Vaak lijken hormonale veranderingen, zoals zwangerschap of menopauze, een trigger voor deze verergering. Ook algehele gewichtstoename door veranderend eetpatroon (denk aan studententijd) of een periode van immobiliteit kan gepaard gaan met toename van het lipoedeem. Vooral op deze laatste twee dingen kun je invloed uitoefenen.
Vraag 6: Wat kan ik zelf doen tegen lipoedeem?
Zoals gezegd spelen algehele gewichttoename en immobiliteit een negatieve rol bij lipoedeem. Het ontwikkelen en volhouden van een gezonde leefstijl met gezonden voeding en voldoende beweging is dus ook heel belangrijk. En het voordeel hiervan is dat je dit zelf kunt doen! Soms is dat echter makkelijker gezegd dan gedaan. Ondersteuning van bijvoorbeeld een diëtist of fysiotherapeut kan dan goed zijn. Als er sprake is van oedeem door vocht, dan is het ook belangrijk om hier zelf mee aan de slag te gaan, bijvoorbeeld door het dragen van steunkousen (compressie) of het aanleren van handgrepen om de lymfeafvloed thuis te stimuleren. Hier kan een oedeem therapeut mee helpen.
Verder weten we dat bij lipoedeem vaak ook krachtsverlies optreedt. Het doen van krachtoefeningen wordt daarom ook aanbevolen.
Vraag 7: Is Tumescente Liposuctie geschikt voor mijn lipoedeem?
Tumescente Liposuctie is mogelijk bij beginnend of plaatselijk lipoedeem, maar ook in een gevorderd stadium kan deze ingreep toegepast worden. Wilt u weten of u voor deze behandeling in aanmerking komt, maak dan een afspraak. Wacht daar niet te lang mee; lipoedeem gaat niet vanzelf over en als de aandoening niet behandeld wordt kan hij in de loop der jaren flink verergeren. De ervaring leert dat veel mensen met lipoedeem naar verloop van tijd te veel last hebben van hun aandoening om nog goed te kunnen bewegen. En juist dát is belangrijk om de klachten te beperken. Een pure tumescente liposuctie geeft vaak veel bewegingsvrijheid terug, waardoor je zelf ook weer meer in charge bent over je lichaam.
Voor meer informatie of het maken van een afspraak met dokter Halk, kun u hier contact opnemen.
Ook is het misschien interessant om de patiëntenversie van de richtlijn lipoedeem eens te bekijken. Deze werd onder meer door dokter Halk opgesteld.