Lipoedeem is een verwarrende term
De term lipoedeem is een beetje verwarrend. Bij “oedeem” denken we meestal aan zwelling door vocht. Maar bij lipoedeem gaat het juist om zwelling door vet.
Lipoedeem is zwelling door vet.
Lipoedeem betekent niet zwelling door vocht.
Dit betekent niet dat er bij lipoedeem helemaal geen vocht aanwezig kan zijn. Vaak hoopt zich extra vocht op in het lipoedeemweefsel. Dit is meestal niet meteen duidelijk. Vooral bij ernstiger lipoedeem zie je dit vaker (lipo-lymfoedeem).
Er zijn ook andere aandoeningen die vocht in de benen kunnen geven, zoals problemen met het hart, spataderen (veneus oedeem), verminderde werking van het lymfesysteem (lymfoedeem) en/of te weinig beweging (dependency/orthostatisch oedeem).
Kenmerken van lipoedeem
Als jij jezelf herkent in de volgende kenmerken of klachten, dan is de kans groot dat je lipoedeem hebt:
- Er zijn plaatselijke vetophopingen die symmetrisch zijn (aan beide zijden van het lichaam), zoals op de heupen, billen, dijen, onderbenen, binnenkant van de knieën en/of de armen.
- Het begint meestal tijdens of vlak na de puberteit, maar kan ook optreden tijdens zwangerschap of op latere leeftijd, bijvoorbeeld tijdens de overgang.
- Je bent een vrouw (het komt bijna alleen voor bij vrouwen).
- Meer vrouwen in jouw familie hebben vergelijkbare klachten (het is deels erfelijk).
- De klachten verbeteren bijna niet als je gewicht verliest.
- Vet verdwijnt dan wel op andere plekken (gezicht, borsten, etc.) waar minder vet aanwezig is.
- Het overtollige vet zit helemaal rondom een deel van de benen of armen (‘blubberbenen’ of ‘wiebelbenen’) en stopt dan plotseling. Als het hele onderbeen is aangedaan, eindigt de zwelling abrupt boven de enkelknobbels, waardoor een scherpe rand ontstaat. Dit wordt soms het ‘cuff sign’ genoemd. Dit kan ook bij de polsen zichtbaar zijn. Soms eindigt het vet onder de knieën.
- Je hebt geen dikke voeten of handen.
- Lipoedeem in de benen veroorzaakt een pijnlijk, zwaar, vermoeid gevoel.
- De huid is gevoelig voor druk van buitenaf en er ontstaan gemakkelijk blauwe plekken.
- Vaak is er een sinaasappelhuid (cellulite)
- Er is een verschil in kledingmaat tussen boven- en onderlijf.
- Sommige vrouwen ervaren krachtverlies in de spieren van armen en benen.
Andere aandoeningen die op lipoedeem kunnen lijken
Er zijn ook andere aandoeningen die dikke benen kunnen veroorzaken. Dit kan makkelijk verward worden met lipoedeem, vooral als de arts niet bekend is met lipoedeem.
Lymfoedeem
Bij lymfoedeem hoopt zich vocht op onder de huid. Er is aangeboren (primair) en niet-aangeboren (secundair) lymfoedeem. Niet-aangeboren lymfoedeem ontstaat als gevolg van schade aan het lymfesysteem, bijvoorbeeld door kankerbehandelingen of na een infectie.
Het duidelijkste symptoom van lymfoedeem is zwelling van het ledemaat (inclusief hand of voet), met daarbij vaak een zwaar, vermoeid of strak gevoel. In de beginfase kun je nog putjes in het vocht drukken (pitting oedeem). Als het oedeem lang aanhoudt, verhardt het weefsel na verloop van tijd. De zwelling is dan niet meer makkelijk in te drukken en er ontstaat geen putje meer (non-pitting oedeem). Na langere tijd kunnen er huidafwijkingen ontstaan, zoals verdikkingen en smetplekken in huidplooien. Later kunnen er wratachtige plekken of zweertjes ontstaan met lekkend lymfevocht.
–> Asymmetrie, het ‘putjes kenmerk’, en de betrokkenheid van de voeten zijn duidelijke verschillen met lipoedeem.
Dit plaatje laat de verschillende stadia van (secundair) lymfoedeem zien.
Oedeem bij spataderen (veneus oedeem)
Veneus oedeem ontstaat door spataderen. Als de kleppen in de aderen van de benen niet goed werken, dan kan het bloed niet goed naar het hart terugstromen. Door de druk stroomt vocht uit de aderen in het weefsel. Het been wordt dik tot over de enkel, soms doet ook de voet mee.
Veneus oedeem bevat minder eiwit dan lymfoedeem en is daardoor altijd indrukbaar (pitting). Vaak zijn er ook andere huidafwijkingen zichtbaar, zoals spataderen, huiduitslag, kleine paarse vaatjes en een verstrakte huid boven de enkel. Op den duur kunnen er ook wonden ontstaan.
–> De kenmerkende huidafwijkingen met zichtbare aderen, het ‘pitting aspect’ en vaak ook asymmetrie van het beeld zijn herkenbare verschillen met lipoedeem.
Obesitas (algemeen overgewicht)
Het verschil tussen algemeen overgewicht (obesitas) en lipoedeem kan soms lastig zijn. Bij obesitas worden de benen namelijk ook dikker en er is nog geen laboratoriumtest om aan te tonen of vet ‘echt’ lipoedeem vet is.
–> Men denkt dat van alle vrouwen met overschot van onderhuids vet op de benen/armen 60% obesitas heeft, 20% lipoedeem en 20% een combinatie van beide.
Enkele kenmerken kunnen wijzen op lipoedeem, ook als er tegelijkertijd overgewicht is:
- Er zit veel meer vet op de benen en/of armen dan op de romp (two-body syndroom).
- Normaal vet reageert (in tegenstelling tot lipoedeem) wel op afvallen.
- Normaal vet is niet pijnlijk bij aanraking.
- Er ontstaan op gebieden met normaal vet niet sneller blauwe plekken.
Twijfel je of je lipoedeem hebt?
Denk je dat je lipoedeem hebt en wil je weten wat liposuctie voor jou kan betekenen? Maak dan een afspraak voor een consult bij ons.