Wat is vet precies?
Pas als je je er in verdiept wordt duidelijk hoe interessant de functie van vet is en hoe belangrijk het is voor een gezond lichaam. Er wordt momenteel heel veel onderzoek naar vet gedaan, waardoor er steeds nieuwe inzichten bijkomen. Deze informatie wordt echter vaak selectief besproken in bijvoorbeeld tijdschriften, meestal in het kader van ‘nieuwe afval methodes’. Dit maakt het beeld over vet onvolledig en onoverzichtelijk.
Vet als cel:
Vetcellen kunnen energie opslaan in de vorm van vet. Vetcellen kunnen ook meehelpen met de afweer en de aanmaak van hormonen.
Vetcellen hebben een ruimte waarin vet kan worden opgeslagen. Als het lichaam meer energie binnen krijgt dan het gebruikt, dan groeien de vetcellen door deze energie op te slaan als vet en vice versa. Het aantal vetcellen dat je hebt neemt vooral in je jeugd toe. ‘Dikker worden’ heeft dus vooral te maken met toename van de grootte van de vetcellen. Naast vetopslag wordt er steeds meer bekend over overige kenmerken en functies van vetcellen. Er bestaan bijvoorbeeld verschillende soorten vetcellen en vetcellen kunnen ook hormonen en immunologische stofjes uitscheiden en zo met elkaar en andere cellen communiceren.
Vet als weefsel:
Vetweefsel is op vele plekken in het lichaam aanwezig. De samenstelling en werking van die weefsels varieert.
Vetweefsel bestaat voornamelijk uit vetcellen, die op hun plek gehouden worden door een soort driedimensionaal vezelnetwerk. Er zijn hierin ook nog andere cellen aanwezig, zoals bloedcellen (die een rol spelen bij de afweer) en ‘fibroblasten‘ (die het bindweefsel opbouwen en onderhouden). Door het vetweefsel lopen ook bloedvaatjes, lymfevaatjes en zenuwen. Overal in het lichaam zijn verschillende vetweefsels ofwel ‘vetdepots’ aanwezig, die ieder hun eigen functie hebben. Zo heeft het vet rond de organen een andere rol en andere kenmerken dan het vet onder de huid.
Vet als orgaan:
De verschillende vetweefsels hebben als gezamenlijk orgaan diverse functies in het lichaam.
Vet wordt momenteel, zelfs door artsen, nog vaak beschouwd als ‘simpele’ cellen of weefsel. Dit is niet correct. De verschillende vetdepots in het lichaam werken nauw samen en delen meerdere functies. Lichaamsvet is dus een heel groot orgaan met onderdelen verspreid over het hele lichaam. Er wordt steeds meer duidelijk dat het ‘lichaamsvet orgaan‘ een belangrijke rol speelt bij veel meer processen dan alleen energieopslag en bescherming van het lichaam. Het heeft bijvoorbeeld ook invloed op verschillende hormonen en op het afweersysteem.
Functie van lichaamsvet:
Er word momenteel heel veel onderzoek gedaan naar de functie van vet. Onderzoekers kunnen zich echter meestal slechts op één klein onderdeel tegelijk richten. Ze kijken bijvoorbeeld naar kenmerken van cellen en/of andere stofjes in een specifiek vetdepot. Of ze kijken naar het effect van hoe het vet over het lichaam verdeeld is. Het is moeilijk om overzicht te krijgen over al deze afzonderlijke resultaten. Samenvattend kun je zeggen dat de functie van lichaamsvet in ieder geval van meerdere dingen afhangt:
- De vetverdeling
De werking van vet is afhankelijk van waar het vet in het lichaam ligt. Vet in de buik functioneert bijvoorbeeld anders dan vet in de benen. Lichaamsvet blijkt zelfs een echte ‘anatomie’ te hebben, bestaande uit verschillende vetdepots op diverse plaatsen in het lichaam. Deze anatomie is nog vrij onbekend en kan per individu verschillen. Zo zijn er mensen met een ‘peer figuur’ waar het vet meer op de benen zit of met een ‘appel figuur’ waar het vet meer rond de buik en vaak ook om de organen zit. - De samenstelling van de individuele vetweefsels
De werking van vet is ook afhankelijk van welk soort cellen er in de weefsels aanwezig zijn. Dit blijkt per vetdepot maar ook per individu en zelfs per situatie te verschillen. Zo ziet onderhuids vet er anders uit dan vet rond de organen en ziet vet van iemand met obesitas er anders uit dan van een slank persoon. - De stofjes (bv. hormonen) die worden aangemaakt in de vetweefsels
Tot slot is de functie van vet ook nog afhankelijk van welke stofjes (vet)cellen binnen de weefsels uitscheiden om met elkaar en de rest van het lichaam te kunnen communiceren. Hormonen en afweerstofjes (cytokines) in vetweefsel zijn voorbeelden waar veel onderzoek naar gedaan wordt.
Vetziekten: obesitas en lipoedeem
Waarom zijn bovenstaande inzichten belangrijk?
Door begrip over de functies en eigenschappen van vet wordt steeds meer bekend over verschillende soorten vetziekten, waaronder obesitas en lipoedeem.
Zo is het inmiddels duidelijk dat obesitas niet ‘gewoon te veel eten’ is maar een ‘metabole ziekte‘, waarbij er teveel lichaamsvet aanwezig is, vooral ook rond de organen. Diëten zijn meestal onsuccesvol zijn.
Er wordt ook steeds meer bekend over andere, zeldzamere, vetziekten. Zo is lipoedeem een aandoening waarbij er afwijkend onderhuids vet op armen en benen ontstaat. Dit vet heeft weer andere kenmerken en symptomen dan obesitas vet.
Dokter Halk heeft zich gespecialiseerd in aandoeningen van het onderhuids vet, zoals lipoedeem. In andere artikelen en op onze website lees je hier meer informatie over.
